Deprem yükleri altında katlar arasında meydana gelen yer-değiştirmelerin sınırlandırılması ve ikincil mertebe etkilerinin göz önüne alınması büyük önem taşır.
Bu kapsamda, düşey yüklerin, yatay yer-değiştirme ile birleşerek oluşturduğu ek eğilme momenti P~Δ etkisi olarak adlandırılır.

📌 P-Delta Etkisi Nedir?

Yapının düşey yükler altında yatay yüke maruz kalması halinde, taşıyıcı elemanlardaki eğilme momenti artar.
Bu durum:

  • ⚠️ Yatay yer-değiştirme büyüdükçe yapının kesme kuvveti kapasitesi azalır,
  • 📉 Yük taşıma kapasitesi düşer,
  • 🔄 Negatif eğim oluşarak kararsızlığa yol açabilir.

🌍 Global ve Lokal Etkiler

Yapısal elemanlarda oluşan lokal yer-değiştirmeler nadiren önem arz etse de, P~Δ etkisi bir global etki olarak değerlendirilir.
Bu etki, ek yatay yük olarak davranır ve:

  • 💥 Elemanlardaki iç kuvvetleri artırır,
  • 🏗️ Yapının yatay yük taşıma kapasitesini azaltır,
  • ↘️ Negatif eğim bölgesine ulaşan sistemlerde büyük yer-değiştirmelere yol açar.

📚 TBDY 2018 ve Negatif Eğim

TBDY 2018’e göre (Madde 5B.3.6), hedef yer-değiştirme negatif eğim bölgesinde kalıyorsa, pushover analizi geçersiz sayılır.
Bu durum, P-Delta etkisinin detaylı şekilde değerlendirilmesini zorunlu kılar.

🔍 Özet ve Sonuçlar

  • 🏢 Çerçeve yapılar, P-Delta etkisine karşı daha hassastır,
  • 🧱 Perdeli yapılar, eğilme davranışı gösterdiği için bu etkiyi daha iyi tolere eder, ancak kesme kapasitesini aşmamalıdır,
  • 📊 Pushover (statik itme) analizi, P-Delta etkisinin analizinde etkili bir araçtır,
  • 📐 Bu analiz yöntemiyle negatif eğime ulaşılan yer-değiştirmeler daha kolay tahmin edilir.


  

🎥 P-Delta etkisiyle ilgili video anlatımlarımıza ve örnek uygulamalara YouTube kanalımızdan ulaşabilirsiniz. 


🎥 İleri Deprem Mühendisliği başlığı altında yaptığımız diğer eğitim videolarına aşağıdaki oynatma listesinden erişebilirsiniz.. 


🏷️ Tags:

#PDelta #DepremMühendisliği #YapısalAnaliz #PushoverAnalizi #İkinciMertebeEtkileri #TBDY2018 #NegatifEğim #YatayYerDeğiştirme