Deprem yükleri altında katlar arasında meydana gelen yer-değiştirmelerin sınırlandırılması ve ikincil mertebe etkilerinin göz önüne alınması gerekmektedir. Yatay yer-değiştirmeler sonucu ortaya çıkan ve düşey yüklerin ek eğilme momenti oluşturmasına sebep olan durum P~Δ etkisi olarak isimlendirilmektedir.

P-Delta etkisi, yapının düşey yükler altında yatay yüke maruz kalırsa taşıyıcı elemanlarda eğilme momentini artırmaktadır. Artan yer-değiştirme altında yapının kesme kuvveti kapasitesi azalmaya başlayacaktır.

Yapısal elemanda meydana gelen lokal yer-değiştirmeler nadir de olsa önem arz ederken, düşey yük ve yatay yük etkisinde oluşan P~Δ etkisi global bir etki olarak tarif edilir. P-Delta ek yatay yük olarak tarif edilebilir. Ortaya çıkmış olan bu yükleme elemanlardaki iç kuvvetleri artırırken, yapının yatay yük taşıma kapasitesini azaltmaktadır. Azalan yatay yük kapasitesi negatif eğime sebep olur ve büyük yatay yer-değiştirmeler oluşturmaktadır. Bildiğiniz üzere TBDY-18 deprem yönetmeliği hedef yer-değiştirmesi negatif eğim bölgesinde yer alırsa pushover analizi geçersiz kalmaktadır. (Yönetmelik Madde 5B.3.6).

Özetle

  • Yapılan analiz sonuçları gösteriyor ki, çerçeve yapılarda P-Delta etkisi perdeli yapılara göre daha fazla etki etmektedir. Perdeli yapıların eğilme davranışı gösterdiği ve kesme kapasitesini aşmaması gerekmektedir.
  • Pushover (statik itme) analizi P-Delta etkisini anlamak için uygun bir analiz yöntemlerinden biridir. Bu analiz ile negatif eğime eriştiği yer-değiştirmeleri tahmin etme işini kolaylaştıracaktır. 
  
P-Delta etkisi altında hazırladığımız konu anlatımı ve örnek soru çözümünü aşağıdaki eğitim videomuzdan izleyebilirsiniz. 

İleri Deprem Mühendisliği başlığı altında yaptığımız diğer eğitim videolarına aşağıdaki oynatma listesinden erişebilirsiniz..